De Jeugdwet uitgelegd: Wat je moet weten

De Jeugdwet is net als de Wmo een raamwet, die instructies geeft aan gemeentes om hun burgers te ondersteunen.

Voor wie is de Jeugdwet bedoeld?

De Jeugdwet is er voor kinderen en jongeren tot 18 jaar en hun ouders, die extra ondersteuning nodig hebben bij opgroeien en opvoeden. Denk aan hulp bij gedragsproblemen, psychische zorgen of opvoedkundige uitdagingen. 

Denk aan de volgende vormen van hulp:

Individuele of gezinsbegeleiding: 

Persoonlijke begeleiding om het kind te ondersteunen bij specifieke uitdagingen. Hulp gericht op het hele gezin, bijvoorbeeld om de onderlinge communicatie te verbeteren.

Behandeling:

Psychologische behandeling: Hulp bij psychische problemen of gedragsproblemen.

Therapie: Gespreks- of speltherapie om het kind te helpen bij het omgaan met emoties of gedrag.

Verblijf:

Pleegzorg: Tijdelijk wonen in een pleeggezin.

Residentiële zorg: Tijdelijk verblijf in een instelling wanneer thuis wonen niet mogelijk is.

Ondersteuning bij beperkingen:

Hulpmiddelen en voorzieningen: Financiële steun voor benodigde hulpmiddelen of aanpassingen.

Begeleiding bij zelfstandigheid: Ondersteuning bij het leren omgaan met beperkingen in het dagelijks leven.

Preventieve maatregelen:

Opvoedondersteuning: Advies en begeleiding voor ouders om de opvoeding te verbeteren.

Jeugdgezondheidszorg: Regelmatige gezondheidscontroles en vaccinaties voor kinderen.

Het doel is om maatwerk te leveren, waarbij de benodigde ondersteuning wordt afgestemd op de specifieke behoeften en omstandigheden van het kind en het gezin. Het aanbod kan variëren per gemeente en is gericht op het bevorderen van gezondheid, welzijn en optimale ontwikkeling van de jeugdige.

Hoe verloopt het aanvraagproces?

Het kan zijn dat hulpverleners of zorgverleners namens of voor jullie gezin aanvragen via de Jeugdwet indienen. Dit kan onder strenge voorwaarden buiten jullie als gezin om gebeuren wanneer de veiligheid van het kind in het geding is.

Wanneer je zelf ondersteuning wil aanvragen voor je kind, doe je dit bij je eigen gemeente. Zij hebben de opdracht mee te denken om een passende oplossing te vinden. Soms kan het even zoeken zijn waar je aanvraag begint, omdat dit in elke gemeente iets anders is geregeld en de loketten vaak overal anders heten. Een goed beginpunt is het Centrum voor Jeugd en Gezin, waar ze je doorgaans kunnen doorverwijzen naar de juiste plek.

De stappen die je zet voor het aanvragen van een voorziening verlopen vergelijkbaar met de procedure bij de Wmo.

• Melding maken voor hulp en ondersteuning:

Bij het jeugdteam of sociaal wijkteam doe je een melding van je wens om ondersteuning te ontvangen. Je hoeft hierbij nog niet een aanvraag te doen voor een specifieke voorziening, vraag om een gesprek. Het is wel verstandig om alvast te vermelden wat de situatie (kort) is.

Meer informatie over het familieplan via de link.

• Gesprek met consulent:

Doorgaans plant de gemeente een gesprek, om de situatie te bespreken. Gemeenten hebben de plicht om jeugdhulp en ondersteuning te bieden. Door die verplichting, de jeugdhulpplicht, moeten gemeenten in ieder geval:

• adviseren welke hulp het beste past;
• samen met de jongere de goede vorm van jeugdhulp kiezen;
• zorgen dat de gekozen jeugdhulp ook echt beschikbaar is.

In het gesprek zal de gemeente beginnen met te bekijken wat goed gaat en het gezin zelf kan, daarna wordt bekeken welke voorzieningen er zijn om de problemen die overblijven op te lossen.

In de wet staat opgenomen dat de gemeente onderzoek moet doen naar de situatie. In veel gevallen is het gesprek voldoende, in sommige gevallen kan aanvullend onderzoek worden gedaan.

• Ondersteuningsplan:

Als de indicatie positief is, wordt er een ondersteuningsplan opgesteld. Hierin staan de concrete afspraken over de ondersteuning die wordt geboden. In de meeste gemeentes ontstaat door het tekenen van het ondersteuningsverslag een officiële aanvraag, waar de gemeente dan op reageert door het sturen van een beschikking. Het is belangrijk deze beschikking op papier te hebben, zeker wanneer je het niet eens bent met de beslissing. Alleen tegen een officiële beslissing kun je namelijk bezwaar maken. Lees hier verder hoe dat in zijn werk gaat.

• Uitvoering:

De daadwerkelijke ondersteuning wordt uitgevoerd volgens het opgestelde plan. Dit kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de behoeften van het kind of de jongere. De zorg- of hulpverlening kan direct door de gemeente aan de betreffende organisatie worden vergoed, maar ook in PGB vorm worden uitgekeerd. Zie ons artikel daarover voor meer informatie.

• Evaluatie:

Periodiek zal de gemeente de situatie evalueren en indien nodig het ondersteuningsplan aanpassen. Dit is meestal elk jaar, soms vaker. Helaas betekent het meestal ook dat de aanvragen dan weer opnieuw moeten worden gedaan en de voorzieningen kunnen veranderen, bijvoorbeeld een bijstelling van het aantal uren begeleiding dat je kind ontvangt. Blijf daarom goed documenteren welke resultaten door de ingezette voorziening worden bereikt en waarom deze moet worden doorgezet.

Wanneer je als ouder specifieke ondersteuning nodig hebt om dat de (mantel)zorg taken een grote belasting vormen, komt die ondersteuning, bijvoorbeeld door inzet van huishoudelijke hulp, vanuit de Wmo, deze moet je gescheiden aanvragen. Vraag aan de jeugdconsulent of zij je hierbij kunnen helpen, vaak werken ze in wijken in één team.

Aanverwante wetgeving

De Wet Passend Onderwijs, die sinds 2014 van kracht is, heeft als doel om kinderen met een beperking zoveel mogelijk naar een reguliere school te laten gaan. Als dit niet mogelijk is, kan een kind naar het speciaal onderwijs gaan.

Het vervoer naar speciaal onderwijs valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. De gemeente bepaalt welke vervoersvoorzieningen beschikbaar zijn en hoe het vervoer wordt georganiseerd. Dit kan variëren, van aangepast schoolvervoer tot het verstrekken van een vergoeding aan ouders die zelf het vervoer regelen.

Is er een eigen bijdrage van toepassing?

Voor jeugdhulp is er geen wettelijke eigen bijdrage. De gemeente zorgt voor de kosten. Wel kunnen gemeenten eigen regels hebben over bijvoorbeeld de hoogte van vergoedingen, dus het is slim om dit even na te vragen.